Có cần thiết phải ép viên thức ăn chăn nuôi không? Lợi và hại của việc ép viên
Ép viên thức ăn chăn nuôi là một kỹ thuật phổ biến trong ngành sản xuất thức ăn chăn nuôi hiện đại. Quá trình này nhằm nén các nguyên liệu dạng bột thành viên cám dễ sử dụng và bảo quản. Tuy nhiên, việc ép viên có thực sự cần thiết không? Liệu nó có làm chín thức ăn, và những nhược điểm nào có thể ảnh hưởng đến chất lượng và hiệu quả kinh tế? Hãy cùng phân tích chi tiết để đưa ra định hướng phù hợp cho người chăn nuôi.
1. Ép viên có cần thiết trong thức ăn chăn nuôi không?
Việc ép viên thường được áp dụng trong quy trình công nghiệp với mục đích chính là tạo ra thức ăn dạng viên dễ bảo quản, vận chuyển và sử dụng. Tuy nhiên, đối với nhiều mô hình chăn nuôi vừa và nhỏ, việc ép viên không thực sự cần thiết. Sử dụng cám trộn tự nhiên hoàn toàn có thể đáp ứng tốt nhu cầu dinh dưỡng của vật nuôi mà không phải chịu thêm chi phí và hạn chế của quy trình ép viên.
2. Ép viên có làm chín cám không?
Một hiểu lầm phổ biến là ép viên sẽ làm "chín" cám, giúp thức ăn dễ tiêu hóa hơn. Trên thực tế:
- Ép viên không thực sự làm chín cám: Quá trình ép viên chỉ tạo ra nhiệt độ cục bộ do ma sát khi nén nguyên liệu, thường không đủ cao và ổn định để làm chín hoàn toàn thức ăn. Nhiệt độ trong máy ép thường dao động khoảng 70-80°C, không đủ để phá vỡ hoàn toàn các cấu trúc tinh bột phức tạp hoặc tiêu diệt các vi sinh vật có hại.
- Mất mát dinh dưỡng: Ngược lại, nhiệt sinh ra trong quá trình ép viên có thể làm suy giảm hàm lượng vitamin và khoáng chất nhạy cảm với nhiệt như vitamin A, D, E hoặc một số enzyme có lợi.
Do đó, việc ép viên không mang lại giá trị “làm chín thức ăn” như nhiều người lầm tưởng.
3. Nhược điểm của việc ép viên thức ăn chăn nuôi
Việc ép viên không chỉ không mang lại lợi ích vượt trội, mà còn tồn tại nhiều nhược điểm đáng kể:
3.1. Tăng chi phí sản xuất
- Chi phí máy móc: Đầu tư vào máy ép viên và các thiết bị liên quan như máy sấy, máy nghiền… đòi hỏi vốn đầu tư ban đầu lớn.
- Chi phí vận hành: Máy ép viên tiêu tốn nhiều điện năng, đồng thời đòi hỏi bảo trì thường xuyên để đảm bảo hiệu quả hoạt động.
- Chi phí nguyên liệu phụ: Cần bổ sung chất kết dính (như tinh bột hoặc chất kết dính tổng hợp) để tạo độ liên kết trong viên cám, làm tăng chi phí sản xuất.
3.2. Giảm giá trị dinh dưỡng
- Mất vitamin và khoáng chất: Nhiệt sinh ra trong quá trình ép viên có thể phá hủy một số vitamin và khoáng chất, làm giảm giá trị dinh dưỡng thực tế.
- Thêm chất không cần thiết: Chất kết dính hoặc tạo màu trong cám viên không mang lại giá trị dinh dưỡng, mà đôi khi còn làm giảm khả năng hấp thu của vật nuôi.
3.3. Ảnh hưởng đến môi trường
- Tăng lượng khí thải: Quá trình sản xuất cám viên tiêu tốn năng lượng và tạo ra nhiều khí thải hơn so với việc sử dụng cám trộn tự nhiên.
- Phát sinh phụ phẩm khó xử lý: Một số chất phụ gia trong cám viên có thể gây tác động tiêu cực đến môi trường khi không được xử lý đúng cách.
3.4. Kém linh hoạt
- Khó thay đổi công thức: Sau khi ép viên, công thức đã cố định, khó điều chỉnh theo nhu cầu thực tế của từng giai đoạn phát triển hoặc thay đổi khẩu vị của vật nuôi.
- Phụ thuộc vào nhà sản xuất: Người chăn nuôi phải hoàn toàn phụ thuộc vào công thức cám của nhà sản xuất, khó kiểm soát chất lượng nguyên liệu đầu vào.
4. Định hướng: Nên sử dụng cám trộn thay vì ép viên
Với những nhược điểm kể trên, cám trộn tự nhiên là lựa chọn phù hợp và hiệu quả hơn trong nhiều trường hợp, đặc biệt với các mô hình chăn nuôi vừa và nhỏ. Những lợi ích của cám trộn bao gồm:
- Tiết kiệm chi phí: Loại bỏ các chi phí liên quan đến máy ép, điện năng và chất kết dính.
- Bảo toàn giá trị dinh dưỡng: Nguyên liệu giữ được đầy đủ vitamin, khoáng chất và enzyme tự nhiên.
- Linh hoạt điều chỉnh công thức: Dễ dàng thay đổi tỷ lệ phối trộn theo từng giai đoạn phát triển hoặc loại vật nuôi.
- Kiểm soát chất lượng: Người chăn nuôi trực tiếp lựa chọn và kiểm soát chất lượng nguyên liệu đầu vào.
- Thân thiện với môi trường: Hạn chế phát sinh khí thải và phế phẩm không cần thiết.
5. Kết luận
Việc ép viên thức ăn chăn nuôi không phải lúc nào cũng cần thiết và mang lại lợi ích như mong đợi. Quá trình này không thực sự làm chín thức ăn, thậm chí còn làm mất đi một phần dinh dưỡng quan trọng, đồng thời gia tăng chi phí và tác động tiêu cực đến môi trường.
Thay vào đó, sử dụng cám trộn tự nhiên là giải pháp tối ưu hơn cho người chăn nuôi, đặc biệt với các mô hình vừa và nhỏ. Phương pháp này không chỉ tiết kiệm chi phí, bảo toàn giá trị dinh dưỡng mà còn linh hoạt và bền vững hơn trong dài hạn. Chăn nuôi thông minh không cần ép viên, chỉ cần sự tận dụng tối đa nguồn nguyên liệu tự nhiên!
