Đã một thập kỷ kể từ khi PEDv được phát hiện ẩn nấp trong thức ăn chăn nuôi. Liệu công nghệ của tương lai có loại bỏ được virus thức ăn chăn nuôi không?

Đối với hầu hết mọi người, một chuyến đi vòng quanh thế giới là một sự kiện chỉ có một lần trong đời. Nhưng khi giáo sư và bác sĩ thú y Jordan Gebhardt của Đại học bang Kansas nhận được lời mời đến Việt Nam du lịch vào giữa năm 2019, ông có lý do để tin rằng chuyến đi này sẽ đặc biệt quan trọng - và không chỉ đối với ông.

Cho đến thời điểm này, thế giới đã biết rằng vi rút, đặc biệt là vi rút gây bệnh tiêu chảy ở lợn (PEDv), có thể lây lan trong thức ăn chăn nuôi. Và có bằng chứng từ phòng thí nghiệm cho thấy bệnh dịch tả lợn Châu Phi (ASF) cũng có thể tồn tại trong thức ăn chăn nuôi, nhưng vẫn chưa rõ liệu virus có lưu hành trong các nhà máy sản xuất thức ăn chăn nuôi ngoài đời thực hay không.

Sáu tháng sau khi ASF ngóc cái đầu xấu xí của nó ở Việt Nam, Gebhardt nhận được lời mời đến kiểm tra một nhà máy sản xuất thức ăn chăn nuôi của Việt Nam về sự hiện diện của virus. Gebhardt nhớ lại rằng không có lý do gì để tin rằng nhà máy sản xuất thức ăn chăn nuôi đặc biệt này có vấn đề - những người vận hành nhà máy chỉ muốn kiểm tra các lỗ hổng tiềm ẩn trong các biện pháp an toàn sinh học của họ.

Gebhardt nói: “Đây đã là một hệ thống rất an toàn sinh học, một hệ thống rất hiện đại, với rất nhiều điều tốt đẹp.

Tuy nhiên, trên thực tế, ASF đã tiến vào cơ sở. Phần lớn các mẫu trở lại sạch sẽ, nhưng một số ít được thu thập từ bên ngoài các xe tải của nhà máy thức ăn chăn nuôi - dưới 1% tổng số mẫu - có chứa vi rút. Các mẫu bổ sung từ khu vực chất hàng cho thấy bản thân bên trong cabin xe tải có chứa nồng độ vi rút cao nhất.

Gebhardt cho biết: “Một trong những phát hiện lớn đối với chúng tôi là sự di chuyển của con người và sự di chuyển của xe tải là những lĩnh vực lớn nhất mà chúng tôi có thể tìm thấy”.

Theo các chuyên gia, rắc rối với vi rút là một khi chúng tìm đường vào nhà máy sản xuất thức ăn chăn nuôi, chúng có thể cực kỳ khó loại bỏ. Vì vậy, ngăn chặn sự xâm nhập của một chất gây phát tán virus vẫn là mục tiêu hàng đầu, ông nói. Mặc dù vậy các tùy chọn để khử nhiễm ngày càng tăng.

NGĂN NGỪA Ô NHIỄM

Gebhardt cho biết, như trường hợp của nhà máy thức ăn chăn nuôi Việt Nam đã chứng minh, lỗi của con người vẫn là nguồn vi rút chính xâm nhập vào nhà máy thức ăn chăn nuôi. Mặc dù các tài xế không được rời khỏi cabin xe tải của họ khi đang thả thức ăn tại trang trại, nhưng một chút điều tra đã nhanh chóng xác định rằng các tài xế xe tải đã không tuân thủ quy tắc này.

Gebhardt nói: “Có một yếu tố xã hội cho điều điều đó, bởi vì đồng nghiệp của bạn đang làm tất cả các công việc chân tay còn bạn đang ngồi trong xe, vì vậy một số tài xế đã ra ngoài và giúp đồng nghiệp của họ dỡ hàng,” Gebhardt nói. "Ngoại trừ điều đó, trong một số trường hợp, họ đã đưa ASF lên  xe."

Gebhardt cho biết, nghiên cứu trong các môi trường được kiểm soát đã mang lại những phát hiện tương tự. Các nhà nghiên cứu tại Đại học Bang Kansas đã tái tạo môi trường nhà máy thức ăn chăn nuôi trong phòng thí nghiệm an toàn sinh học để nghiên cứu cách ASF lây lan trong nhà máy. Một số bề mặt vẫn sạch trong suốt quá trình thử nghiệm. Nhưng nơi duy nhất mà họ có thể tìm thấy virus ASF mỗi khi lấy mẫu, Gebhardt nói, là trên giày của công nhân.

Ông nói: “Sự di chuyển của con người thực sự, thực sự quan trọng đối với sự lây truyền mầm bệnh này.

Theo Scott Dee, một bác sĩ thú y và giám đốc nghiên cứu của Pipestone - nơi ông tập trung vào việc truyền virus, kháng thuốc kháng sinh và an toàn sinh học - tin tốt về mặt này là phần lớn các nhà máy thức ăn chăn nuôi đã đạt được những bước tiến trong việc quản lý dòng người trong cơ sở của họ để ngăn chặn sự lây lan của mầm bệnh.

Ông nói: “Những gì chúng tôi đã học được là rất có thể nhà máy thức ăn chăn nuôi bị ô nhiễm khi xe chở thức ăn chăn nuôi đi vào từ một trang trại, và trang trại có một số dịch bệnh, và xe tải có thể chở nó vào nhà máy”. “Và thông thường những gì sẽ xảy ra khi họ dỡ xe tải của họ xuống những hố ngầm đó là mọi người sẽ quét thức ăn rơi vãi hoặc bất kỳ mảnh vụn nào từ xe tải xuống hố và làm ô nhiễm thức ăn bên dưới.”

Dee nói ngày nay người ta đang chú ý nhiều hơn đến vấn đề này. Các xe chở thức ăn chăn nuôi hiện nay thường được vệ sinh và bổ sung các rào chắn để ngăn nguyên liệu rơi vãi trong khi dỡ hàng vào cơ sở. Theo ông, lý tưởng nhất là các nhà máy sản xuất thức ăn chăn nuôi mới sẽ được xây dựng với các đường lái xe vào và đi riêng biệt, nhưng các cơ sở hiện có có thể đạt được một số biện pháp bảo vệ tương tự bằng cách đánh dấu hướng di chuyển cho sản phẩm đến và đi trên sàn, và bằng cách lắp đặt hố nhúng chân khô vì dung dịch nhúng mất tác dụng theo thời gian - tại các điểm xâm nhập có nguy cơ cao.

Dee nói: “Bột nhúng chân khô rất dễ thực hiện, nước rửa tay cũng dễ thực hiện. "Nhấn mạnh vào điều đó, bất kể nhà máy thức ăn chăn nuôi của bạn được thiết kế như thế nào, bạn đều có thể làm."

Theo Dee, một cách khác mà vi-rút có thể xâm nhập vào nhà máy sản xuất thức ăn chăn nuôi là thông qua chính các nguyên liệu thức ăn chăn nuôi. Một số vi rút, bao gồm ASF, đã được phát hiện tồn tại trong nguyên liệu thức ăn chăn nuôi trong một thời gian dài - đủ lâu để chúng có thể sống sót trong các chuyến đi xuyên đại dương. Nhưng điều này cũng có thể được giảm thiểu bằng cách tách các nguyên liệu đầu vào khỏi sản phẩm đầu ra, Gebhardt nói. Giữ nguyên liệu nhập khẩu từ các khu vực có nguy cơ cao trong các khu vực cách ly được chỉ định trong thời gian dài cũng có thể giúp giảm nguy cơ vi rút.

Gebhardt nói: “Chúng tôi biết các phương pháp thực hành, chỉ là việc thực hiện chúng”.

Gebhardt nói rằng sự ra đời của COVID-19 có thể giúp tăng cường sự tuân thủ của người lao động trong tương lai. Giờ đây, thế giới đã chứng kiến một loại virus chết người có thể lây lan nhanh chóng như thế nào, ông nói, có thể dễ dàng hơn để truyền đạt cho người lao động rằng ASF cũng là một căn bệnh nguy hiểm đòi hỏi sự cảnh giác của cá nhân cũng như toàn ngành.

KHỬ NHIỄM NHÀ MÁY THỨC ĂN CHĂN NUÔI

Thật không may, ngay cả khi áp dụng các biện pháp an toàn sinh học nghiêm ngặt nhất, không có nghĩa một nhà máy sản xuất thức ăn chăn nuôi sẽ loại bỏ hoàn toàn khả năng nhiễm vi rút, Gebhardt nói. Và một khi vi rút xâm nhập, nó có xu hướng lây lan trong các nhà máy sản xuất thức ăn chăn nuôi thông qua phương tiện sẵn có: bụi.

Dee nói, bụi ô nhiễm gây ra một nguy cơ đáng kể vì nó có khả năng gây ô nhiễm chéo ngay cả khi một nhà máy thức ăn chăn nuôi duy trì các con đường riêng biệt cho các nguyên liệu và nhân viên đến và đi. Đây là lý do tại sao các nhà nghiên cứu tại Đại học Bang Kansas đang điều tra các chiến lược khả thi để khử nhiễm nhà máy thức ăn chăn nuôi.

Chad Paulk, phó giáo sư khoa học và quản lý thức ăn chăn nuôi tại Đại học bang Kansas cho biết: “Một trong những câu hỏi đặt ra là nếu kết quả xét nghiệm của nhà máy sản xuất thức ăn chăn nuôi dương tính với một trong những loại virus này, thì làm cách nào để làm sạch nó. “Vì vậy, chúng tôi muốn nghĩ ra một cách, nếu bạn có một nhà máy dương tính, làm thế nào để bạn xử lý nhà máy này càng nhanh càng tốt, … chúng tôi không thể ngừng hoạt động quá lâu cho việc này.”

Công việc của Paulk đang tiếp tục, nhưng anh ấy tập trung vào hai giải pháp khả thi. Cách tiếp cận đầu tiên là một kỹ thuật xả tương tự như những kỹ thuật được sử dụng để ngăn ngừa lây nhiễm chéo sau khi sản xuất thức ăn có thuốc thuốc.

Tuy nhiên, kết quả ban đầu từ việc này cho thấy vi rút vẫn tồn tại trong nhà máy sản xuất thức ăn chăn nuôi sau khi xả thiết bị tới bốn lần. Paulk cho biết, xả bằng sản phẩm khô, mài mòn có thể hiệu quả hơn vì nó có thể loại bỏ tốt hơn bụi ô nhiễm từ thiết bị máy nghiền.

Paulk nói: “Thách thức lớn nhất trong nhà máy là sự tích tụ của vật liệu hữu cơ, điều này làm cho một số chiến lược khử trùng này thực sự khó hoạt động. "Các nhà máy thức ăn chăn nuôi không thực sự được thiết kế cho điều đó, vì vậy nó trở nên thực sự khó khăn."

Vì vậy, trong trường hợp không hiệu quả, Paulk nói, họ cũng có kế hoạch thử nghiệm các chiến lược bao gồm đóng cửa nhà máy trong tối đa 48 giờ và về cơ bản là hun trùng thiết bị, hoặc thậm chí sử dụng máy tạo nhiệt di động để cố gắng tiêu diệt vi rút bất kể nó ở đâu.

Gebhardt nói, một chiến lược tương tự cũng tỏ ra hiệu quả trong trường hợp của nhà máy thức ăn chăn nuôi Việt Nam. Nhà máy đã rửa xe tải trở lại bằng chất khử trùng, nhưng bản thân cabin xe không được hưởng lợi từ việc xử lý này vì số lượng lớn các bề mặt phức tạp mà nó chứa. Vì vậy, nhà máy đã phải dùng đến việc hun trùng cabin của những chiếc xe tải để vô hiệu hóa bất kỳ loại virus nào có mặt.

Gebhardt nói: “Sau khi họ thực hiện điều đó, chúng tôi tiếp tục theo dõi và thấy lượng mẫu dương tính giảm đáng kể.

PHỤ GIA TRUNG GIAN

Các nhà máy thức ăn chăn nuôi trong tương lai có thể được thiết kế theo cách để tạo điều kiện khử nhiễm hiệu quả hơn. Nhưng đối với các cơ sở hiện có, có một chiến lược có thể đóng vai trò như một con đường trung gian tiềm năng, Paulk nói - xả cùng với phụ gia diệt vius.

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng các chất phụ gia thức ăn chăn nuôi như axit hữu cơ, axit béo chuỗi trung bình, tinh dầu và thậm chí cả formaldehyde có hiệu quả trong việc ngăn chặn các chất gây ô nhiễm vi rút trong thức ăn lây nhiễm cho động vật tiêu thụ. Mặc dù các ứng dụng để công bố các đặc tính chống vi rút của các chất phụ gia này trên nhãn vẫn đang chờ FDA phê duyệt, một số nhà sản xuất đã bắt đầu yêu cầu thêm các chất phụ gia này vào khẩu phần, Dee nói.

Dee cho biết một chiến lược tương tự là các nhà máy sản xuất thức ăn chăn nuôi gia nhiệt thức ăn viên đến 80 độ C trong ít nhất ba phút để loại bỏ bất kỳ loại vi rút nào có thể có mặt. Cho đến nay, điều này tỏ ra có hiệu quả cao, Dee nói, mặc dù nó đi kèm với một nhược điểm tiềm ẩn: bụi vẫn có thể gây ô nhiễm thức ăn thành phẩm sau quá trình gia nhiệt.

Dee nói, tin tốt cho các nhà máy sản xuất thức ăn chăn nuôi là bụi được tạo ra từ khẩu phần có chứa phụ gia diệt virus có thể chứa lượng vi rút thấp hơn do chất phụ gia. Theo Paulk, việc xả một nhà máy thức ăn chăn nuôi bằng hỗn hợp ngô và nồng độ formaldehyde cao là một trong những chiến lược mà Đại học Bang Kansas dự định sẽ kiểm tra như một phương pháp khử nhiễm toàn bộ nhà máy.

Paulk nói, nếu có hiệu quả, loại chiến lược xả này có thể được thực hiện hàng tuần hoặc một khoảng thời gian nào đó như một biện pháp phòng ngừa, hoặc kết hợp sau khi sử dụng một nguyên liệu có nguy cơ cao.

Paulk nói: “Thật sự rất khó để tạo ra một kịch bản hoàn hảo” nhằm loại bỏ nguy cơ nhiễm virus. Tuy nhiên, số lượng các hàng rào tiềm năng mà các nhà máy sản xuất thức ăn chăn nuôi có thể đưa ra để giảm thiểu rủi ro đang ngày càng gia tăng.